جوزف بورل جانشین فدریکا موگرینی کیست؟/نگاه مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران، آمریکا و مسائل مهم منطقه چیست؟

جوزف بورل در آستانه معرفی به‌عنوان مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیش‌ازپیش نظرها را به خود جلب کرده است و برای همه کشورها بخصوص طرف‌های برجام، نگاه وی به ایران، آمریکا و مسائل منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است.

*** جوزف بورل کیست؟

به گزارش خبرگزاری سروش، جوزف بورل جانشین فدریکا موگرینی به‌عنوان نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امنیتی خواهد شد.

این حکم کمیته امور خارجه پارلمان اروپا پس از جلسه استماع تأیید نامزدی وی به این سمت در ۷ ماه اکتبر صادر شد.

این دولت‌مرد کهنه‌کار حزب سوسیالیست اسپانیا عملکرد خوبی را در سمت‌های قبلی خود داشته است و متعهد شده از همه اهرم‌های موجود در اختیار خود استفاده کند تا اتحادیه اروپا را به یک بازیگر جهانی منسجم، متحد و تأثیرگذار تبدیل نماید.

تسلط وی بر پویایی بین سازمانی اتحادیه اروپا که در دوران ریاست وی بر مجلس و وزارت امور خارجه اسپانیا به دست آمد، بدون شک در انتصاب وی در این پست کمک زیادی کرده است.

بورل موفق شد نمایندگان مجلس (جدا از کسانی که در جناح راست افراطی قرار دارند) را در شایسته بودن خود در این سمت متقاعد کند.

وی در شغل جدید خود به این مهارت‌های دیپلماتیک احتیاج خواهد داشت.

سرانجام جایگاه وی زمانی که پارلمان به‌طورکلی با تصویب کمیسیون جدید اروپا در پایان ماه اکتبر رأی دهد، تثبیت خواهد شد.

*** محورهای مهم گزارش جوزف بورل

جلسه رسیدگی به گزارش بورل ازنظر اولویت‌بندی، در مورد حقوق بشر و دفاع خواهد بود.

آرایش کمیته خارجی شامل دو کمیته فرعی است و بسیاری از اعضای آن از کشورهای اروپای مرکزی و شرقی می‌باشند.

علاقه آن‌ها به امور خارجی، امنیتی و دفاعی عمدتاً به دلیل احساس آسیب‌پذیری آن‌ها در مورد نقض قوانین بین‌المللی از طرف روسیه در همسایگی آن‌ها، مانند اوکراین است.

بنابراین، همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، موضوع روابط آینده اروپا با روسیه، اوکراین و سایر کشورها در شرق اتحادیه اروپا در طول ارائه گزارش بزرگ جلوه داده شد.

علاوه بر آن، بورل نشانه‌ها و علائمی را در مورد اینکه سیاست‌های وی در مورد برخی از موضوعات مهم در منطقه خلیج‌ فارس چه خواهد بود، ارائه خواهد داد.

*** رویکرد جوزف بورل در قبال ایران

جوزف بورل در مورد ایران، پیگیری رویکردهای سیاسی افراد پیش از خود نظیر فدریکا موگرینی را اعلام کرد که ازنظر او تلاش‌های وی به دلیل حمایت قدرتمندانه از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برنامه جامع اقدام مشترک یا JCPOA) و تعامل گسترده‌تر با ایران شایسته تقدیر بود.

این استمرار شامل یک درخواست صریح از ایران نیز بود مبنی بر اینکه سیاست “فشار حداکثری” آمریکا را با “سیاست مقاومت حداکثری” پاسخ ندهد و به برجام یا همان JCPOA پایبند بماند.

برای جلوگیری از تشدید بحران به دلیل خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق چندجانبه هسته‌ای، بورل قول داد اتحادیه اروپا سیاست خود مبنی بر تلاش در راستای تأمین منافع اقتصادی وعده داده‌شده به ایران را که از زمان خروج ایالات‌متحده از برجام به‌صورت یک‌جانبه و اعمال تحریم‌های بین‌المللی قطع‌شده بود، پیگیری کند.

اتخاذ این رویکرد با خواست کلی بورل برای اطمینان از اینکه اتحادیه اروپا قادر است سیاست‌های خود را به‌طور مستقل و بدون اعمال فشارهای خارجی حتی از طرف دوستان و متحدانش دنبال کند، کاملاً انطباق دارد.

با توجه به نوع رسیدگی و استماع گزارش وی، بورل در توضیح سایر جنبه‌های روابط اتحادیه اروپا با ایران توضیحات بیشتری ارائه نداد.

*** دو هدف مهم جوزف بورل در قبال ایران

 بااین‌حال، یادداشت وی میان ماه‌های اوت و آگوست در مقاله اسپانیایی آل پایس Pais EL بینش عمیق‌تری از تفکرات وی را ارائه می‌دهد.

در آنجا، جدا از حفظ توافق هسته‌ای، هنگامی‌که به موضوع ایران بازمی‌گردد، وی دو هدف مهم را شناسایی می‌کند، اول تنش‌ها را در خلیج‌فارس برای جلوگیری از جنگی که هیچ‌کس نمی‌خواهد کاهش دهید و دوم ایران را وارد گفتگوهای منطقه‌ای کنید.

*** نگاه جوزف بورل به خلیج‌فارس

هنگامی‌که از وی خواسته شد برنامه‌های خود را برای اطمینان از آزادی عبور و مرور کشتیرانی در تعدادی از آبراه‌های کلیدی بین‌المللی ازجمله تنگه هرمز شرح دهد، بورل فرصت را برای ارائه بیان ایده خود مناسب دانست.

وی تصریح کرد ارسال یک تیم مأموریت دریایی از سوی اتحادیه اروپا به خلیج فارس، چه به‌عنوان بخشی از مأموریت ایالات‌متحده و چه به‌طور مستقل به دلیل اختلافات عمیق در مورد این موضوع بین دولت‌های اروپایی در برنامه اتحادیه نیست.

ارزیابی بورل در این مورد این بود که بحران در خلیج فارس نیاز به کاهش تنش‌ها دارد و اعزام نیروهای نظامی راه‌حلی را تسهیل نخواهد کرد.

در مقابل وی برگزاری یک کنفرانس بین‌المللی تحت حمایت اتحادیه اروپا را پیشنهاد کرد تا همه کشورهای حوزه خلیج فارس برای همکاری درزمینهٔ دفع تنش‌ها در آن حضور یابند.

*** نگاه جوزف بورل به صادرات تسلیحات

برخی نمایندگان مجلس از گروه‌های چپ‌گرا، بورل را در مورد سیاست‌های کنترل صادرات تسلیحات اتحادیه اروپا تحت‌فشار قراردادند.

در تئوری، این موضوع با یک موضع مشترک الزام‌آور قانونی اداره می‌شود که در سال ۲۰۰۸ توسط کشورهای عضو موردتوافق قرار گرفت.

ازجمله این موارد، الزام در اطمینان از نفروختن تسلیحاتی بود که می‌توانست ناقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه (IHL) در درگیری‌های نظامی باشد.

البته فروش اسلحه توسط اعضای اتحادیه اروپا به عربستان سعودی، این اصل را به‌نوعی مورد تمسخرقرارمی‌دهد، زیرا تخلفات پادشاه عربستان در یمن به طرز گسترده پاسخ بورل این بود که هر کشور عضو، مسئول تعیین میزان صدور مجوز فروش تسلیحات با معیارهای ذکرشده در موضع مشترک است.

این شورا به نمایندگی از دولت‌های ملی بر سر موضوع عربستان سعودی اختلاف‌نظر دارد و اعمال یک تحریم تسلیحاتی همه‌جانبه در سطح اتحادیه اروپا علیه هر کشور ثالث مستلزم وحدت نظر میان اعضا می‌باشد زیرا نماینده عالی فاقد این اختیار است که دولت‌ها را وادار به اتخاذ یک موضع مشترک کند.

بااین‌حال وی متعهد شد که این موضوع را موردبررسی بیشتر قرار دهد و آن را در سطح اتحادیه اروپا عملی‌تر کند و از طریق ارائه اطلاعات میان کشورهای عضو در مورد فروش به مشتریان مربوطه، این کار را عملی‌تر کند.

*** نگاه جوزف بورل به عربستان

این‌که آیا این اقدام می‌تواند به محدودیت بیشتر درفروش اسلحه به کشورهایی مانند عربستان سعودی منجر شود، بایستی منتظر تحولات بعدی ماند، اما پاسخ‌های بورل حداقل نشانگر میزان حساسیت وی به این مسئله هست.

وی در این خصوص به‌عنوان یک نکته مثبت و قابل‌توجه یادآور شد، کشور متبوعش یعنی اسپانیا از زمان به دست گرفتن قدرت توسط سوسیالیست‌ها در سال ۲۰۱۸، هیچ‌گونه قرارداد تسلیحاتی جدید با عربستان سعودی امضا نکرده است.

موضوعاتی از قبیل صادرات اسلحه در میان دیگر موضوعات، باعث می‌شود زمینه برای بدبینی نسبت به آنچه یک نماینده عالی، صرف‌نظر از استعداد و متعهد بودنش در حوزه‌ای مانند سیاست خارجی می‌تواند به دست آورد، آسان شود، حوزه‌ای که هنوز هم تحت سلطه دولت‌های ملی است.

بااین‌حال باید موضوعات را بادید وسیع‌تری مشاهده کرد، این جایگاه تنها یک هفته است که در اروپا ایجادشده است.

به نظر می‌رسد که جوزف بورل با استناد به حضورش در پارلمان اروپا، مهارت‌های لازم را برای اثبات اشتباه بدبینان داشته باشد.

*** رویکرد اتحادیه اروپا

درمجموع اروپائیان ادعا می‌کنند مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا «ارزش‌های انسانی، اهداف و اصول اخلاقی» می‌باشد و درواقع رویکرد اروپا رویکردی هنجاری و مبتنی بر قدرت نرم‌افزاری تعریف می‌شود.

بنابراین از این منظر، اتحادیه اروپایی به دنبال آن است که دستور کار سیاسـت خـارجی هنجاری را پیش ببرد که در چارچوب آن اتحادیه تـلاش می‌کند هنجارها و ارزش‌هایی را فراتر از مرزهای خود بگستراند.

بر اساس این نگرش، اتحادیه اروپایی نیرویی برای خیر در جهان است که دغدغه‌هایی جز منافع عالیه انسانیت و نشر هنجارها ندارد.

هرچند این نگرش در عمل با تعارضات فراوانی روبرو شده و اروپائیان در بسیاری از موارد بر اساس منافع ملی خود (سیاسی، اقتصادی، امنیتی) اقدام کرده‌اند و همسو با آمریکا بوده‌اند اما تردیدی نیست که باروی کار آمدن ترامپ در آمریکا، اروپا و آمریکا دارای اختلافات اساسی ازجمله نقض معاهدات بین‌المللی از سوی واشنگتن شده‌اند.

*** تضاد اتحادیه اروپا و آمریکا

به گزارش خبرگزاری سروش، برخی کارشناسان معتقدند دولت پوپولیست ترامپ یک اتحادیه اروپا پرقدرت را تهدیدی برای رهبری جهانی خود می‌پندارد و به همین دلیل تلاش می‌کند تا با روش‌های گوناگون، دستاوردهای سیاسی و اقتصادی بروکسل را کم اثر نماید.

در سالیان اخیر واشنگتن تقریباً برای هر موضوعی که اروپایی‌ها در آن پیشرو بوده‌اند، مانع آفرینی کرده است.

نوع برخورد ترامپ با توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی و پیمان اقلیمی پاریس نمونه‌هایی از این نگاه یک‌جانبه حاکم بر کاخ سفید بوده است که در تعارض باسیاست‌های بروکسل قرار دارد.

کارشناس و مترجم: علی رضوان‌پور

انتهای پیام///